PTSS protocol defensie

Het ontstaan en het doel van het PTSS-protocol

Het PTSS-protocol is ontwikkeld als aanvulling op het WIA-IP-protocol en is specifiek gericht op de unieke werkomstandigheden van militairen. Het protocol ontstond mede door de erkenning van de psychische impact van uitzendingen naar conflictgebieden zoals Afghanistan en Bosnië. Het doel is om uniforme en transparante beoordelingen te bieden bij militairen die kampen met PTSS als gevolg van hun diensttijd. Het protocol biedt een handleiding voor:

1. Diagnosestelling: het vaststellen van PTSS volgens erkende psychiatrische criteria.
2. Causaliteitsbeoordeling: het bepalen of de PTSS voortkomt uit de diensttijd.
3. Beoordeling van de mate van invaliditeit: het vaststellen van de mate van invaliditeit die door PTSS wordt veroorzaakt.

Hiermee wil defensie erkenning bieden voor het leed van getroffenen en voorzien in passende zorg en compensatie. Daarnaast dient het protocol om te voorkomen dat militairen met PTSS buiten de boot vallen vanwege verschillen in beoordeling.

Diagnostische criteria en classificaties

PTSS wordt in het protocol gedefinieerd volgens de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). De diagnostiek richt zich op symptomen zoals herbelevingen, vermijdingsgedrag, negatieve gedachten en overmatige alertheid. Daarnaast maakt het protocol onderscheid tussen verschillende typen PTSS:

1. Latente PTSS: symptomen die pas lange tijd na de traumatische gebeurtenis tot uiting komen.
2. PTSS na enkelvoudig trauma (T1 PTSS): ontstaat na 1 traumatische ervaring.
3. PTSS na complex trauma (T2 PTSS): ontstaat na herhaaldelijke blootstelling aan traumatische gebeurtenissen.
4. DESNOS (Disorder of Extreme Stress Not Otherwise Specified): een stoornis die lijkt op PTSS, maar breder van aard is.

Het doel van deze classificaties is om een nauwkeurige diagnose te stellen, hetgeen essentieel is voor de juiste behandeling en compensatie. Defensie heeft afspraken gemaakt met gespecialiseerde zorginstellingen om tijdige diagnostiek te waarborgen.

Causaliteitsbeoordeling: de link met dienstverband

Een belangrijk onderdeel van het PTSS-protocol is de causaliteitsbeoordeling. Hierbij wordt vastgesteld of de PTSS is veroorzaakt door omstandigheden tijdens de militaire dienst. Dit proces kent een aantal stappen:

• Analyse van de traumatische gebeurtenis: was de gebeurtenis uniek voor de militaire context? Bijvoorbeeld een hinderlaag, vuurgevecht of ander levensbedreigend incident.
• Beoordeling van blootstelling: heeft de militair situaties meegemaakt die significant afwijken van wat gebruikelijk is?
• Uitsluiting van andere oorzaken: zijn er alternatieve oorzaken voor de PTSS, zoals persoonlijke omstandigheden?

Wanneer causaliteit wordt vastgesteld, wordt de aandoening erkend als een dienstverbandaandoening. Dit is essentieel voor toegang tot voorzieningen zoals het Militair Invaliditeitspensioen (MIP). Volgens recente cijfers is ongeveer 70% van de aanvragen succesvol bij het vaststellen van causaliteit, maar dit laat ook zien dat een aanzienlijk aantal aanvragen wordt afgewezen.

Behandeling van PTSS binnen defensie

Defensie biedt verschillende behandelopties aan voor militairen met PTSS. Deze behandelingen zijn gericht op herstel en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Enkele veelgebruikte behandelmogelijkheden zijn:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): deze therapie helpt bij het herstructureren van negatieve gedachten.
• Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): deze therapie is gericht op het verwerken van traumatische herinneringen.
• Medicamenteuze therapie: er kunnen verschillende soorten medicatie worden ingezet om symptomen van PTSS te verminderen, denk hierbij bijvoorbeeld aan antidepressiva.
• Groepstherapie en lotgenotencontact: veel mensen die PTSS hebben, zijn gebaat bij contact met lotgenoten. Dit kan ook in de vorm van groepstherapie. De militair krijgt op deze manier meer inzicht door met anderen met vergelijkbare ervaringen te praten.

Daarnaast biedt defensie toegang tot gespecialiseerde zorginstellingen, zoals het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV). Veteranen kunnen ook rekenen op langdurige ondersteuning, zelfs na hun actieve diensttijd. Een recent initiatief is het beschikbaar stellen van hulphonden aan veteranen met PTSS, hetgeen bijdraagt aan stressvermindering en sociaal herstel.

Schattingsmethodiek voor de beoordeling van invaliditeit

Een ander essentieel onderdeel van het protocol is de schattingsmethodiek voor het bepalen van de mate van invaliditeit. Met deze methodiek wordt beoordeeld in welke mate PTSS het dagelijks functioneren van een militair beperkt. De beoordeling wordt uitgevoerd aan de hand van vier rubrieken:

1. Activiteiten van het dagelijks leven: denk hierbij aan zaken als persoonlijke hygiëne, mobiliteit en slaap.
2. Sociaal functioneren: denk hierbij aan communicatie en relaties.
3. Concentratie, doorzettingsvermogen en tempo: denk hierbij aan het vermogen om structuur aan te brengen en taken uit te voeren.
4. Aanpassing aan stressvolle omstandigheden: denk hierbij aan het omgaan met nieuwe of stressvolle situaties.

Een getest persoon krijgt in elke rubriek een score. De totaalscore bepaalt het invaliditeitspercentage. Voor toekenning van het MIP is een minimum van 10% invaliditeit vereist. Veel militairen ervaren echter problemen bij het behalen van een correcte score. Advocaten en belangenorganisaties wijzen op discrepanties in de beoordeling, zoals onderschatting van de impact van PTSS op het sociaal functioneren.